22 Ocak 2022 saat 22:31’de Balıkesir'in Dursunbey ilçesi Ayvacık köyü merkezli, aletsel büyüklüğü Ml=5.0 (Mws=4.8; Mw=4.7) olan orta şiddette bir deprem meydana gelmiştir. Depremin odak derinliği yaklaşık d=7 km civarında olup sığ odaklı bir depremdir. Deprem başta Balıkesir, Bursa, İstanbul olmak üzere çevre ili ve ilçelerden de hissedilmiştir.
Bu vesile ile sevgili Balıkeser'li hemşehrilerime (*) geçmiş olsun diyorum. Bu deprem ucuz atlatılmış bir depremdir. Burada çok daha büyük bir deprem olabilirdi, Demek ki onun zamanı henüz gelmemiş.
Balıkesir-Dursunbey Depremi faysız bir alanda meydana geldi. Daha doğrusu burada fay yok değil de, milli deprem araştırma kurumlarımız tarafından henüz araştırılıp bulunmuş ve diri fay haritasına işlenmiş bir fayın bulunmadığı bir alan burası.
Zaten Dursunbey çok bilinen gidilen görülen gezilen bir ilçe değildir. Türkiye'nin en ihmal edilmiş kasabalarından biridir. Anlaşılıyor ki buranın kendisi gibi fayları da bugüne kadar ihmal edilmiş.
Dursunbey dağlık, kayalık ( tıpkı Karadeniz bölgesi gibi ) zor bir arazi olup ilginç bir yerdir. 20-25 yıl önce arazide bir takım yarıklar görülmüştü.
Demek ki Tavşanlı Fay zonu Balıkesir fay zonu ile bağlantılı olarak devam ediyormuş. Kurumların bulamadığı fayı Sismik Kalem kalemiyle haritasına işledi bile.
Kağıt üzerinde kara kalem ile fay haritası çizme devri bitti diyen Prof. Dr. Cenk Yaltırak hocamın kulakları çınlasın. Kurumlar zahmet edip araziye çıkmıyorlar, fayları araştırmıyorlarsa ben ne yapabilirim ki? O zaman ben de işte böyle o fayı haritaya elimle çizip işleyiveririm. Yanlışsa düzeltsinler, doğrusunu ortaya çıkartsınlar. Biz gittik oraları araştırdık oradan fay may geçmiyormuş desinler hemen bu sözlerimi geri alıp özür dileyeyim
İlgili kuruluşlar hiç boşuna zahemet edip araştırmasınlar yani. Zaten bugüne kadar gidip kimse araştırılmamış bundan sonra da kimse araştırmaz.
Kandilli Rasathanesi depremin büyüklüğünü M=5 magnitüd olarak açıkladı. Bana göre bu deprem ciddiye alınması gereken önemli bir depremdir.
Depremin odak mekanizma çözümü saf sağ-yanal atımlı çıktı. Sadece bu bile depremin önemini tek başına ortaya koyuyor zaten.
Hani yerin derinliklerinde ( litosferde) Marmara Bölgesi'nin tabanı güney-batıya doğru kayıyordu ya...
Yer kabuğu bu güney-batıya kaymaya karşı, fay hatları boyunca depremler ile, yerin altında ise sıcak-soğuk sürüklenimler ile ( hot creep, cold creep) yanıt verir.
Biz bunu toprak üzerinden fark edemiyoruz ama bastığımız yerin altı her yıl birkaç milimetre çaktırmadan güney-batıya doğru kayıp gidiyor.
Dursunbey'in bulunduğu bölgede yerin altı, ( büyük olasılıkla jeolojik yapısındaki malzeme özellikleri sebebi ile...) bu sürüklenime ( creep ) karşı direnç gösteren bir takılma noktasıdır. Diğer bir değimle "asperity" bölgesidir. İşte 5 büyüklüğündeki bu deprem ile bu takılma gecikmeli olarak düzeltilmiş oldu.
Bu pürüzün giderilmesi de bize İstanbul Depremi'nin önündeki engellerden birinin daha kalktığını ve depreme bir adım daha yaklaşıldığını gösterir.
KAFz demek "Kuzey Anadolu Fay Zonu" demek zaten. Adı üzerinde "fay zonu" yada fay demeti.
Fay zonu demek birbirine paralel uzanan "fay demetleri" demek. Depremin odak çözüm mekanizmasının "saf yanal atımlı" çıkması da tam isabet, buradan haritalarda olmayan doğrultu atımlı sağ- yanal bir fay geçiyor, bu deprem tam da o fayın üzerine denk geldi demek oluyor sismoloji jargonunda.
Nasıl ki ateş olmayan yerden duman çıkmazsa, fay olmayan yerde de ( bu kadar büyük bir ) deprem olmaz.
Bu depremin odak mekanizmasını yerli, yabancı 4 ayrı ciddi kurum incelemiş ve hepsi de "pure right-lateral strike-slip fault" yani "saf sağ-yanal doğrultu atımlı fay olarak bulmuşlar. Bunun başka türlü izah şekli, başka bir açıklaması yoktur. Dursunbey çok kritik bir noktadır.
Balıkesir'in Dursunbey ilçesinin şirin bir dağ köyü olan Ayvacık köyü sakinlerine duyurulur. Altınızdan baba bir fay hattı geçiyor fakat bu fayın atımı az. O yüzden seyrek aralıklar ile çok yıkıcı depremler üretiyor. Burada yüzlerce yılda bir 7 büyüklüğünde baba bir deprem olur.
7 büyüklüğündeki 1898 Balıkesir Depremi nerede olmuş acaba diye soranlara yanıt : o deprem %90 ihtimalle işte bu fay üzerinde olmuştur. Bu fay büyük olasılıkla Tavşanlı Fayını Balıkesir Fayı'na bağlıyor. Ama ne yazık ki literatürde ve elimizde mevcut diri fay haritalarında bugün bu fayın kendisinin nereden geçtiği bilinemediği gibi bir önceki büyük depreminin tarihi, ondan önceki büyük depremlerin tarihleri de belli değildir.
Ancak deprem olan yerde paleosismik araştırmalar yapılırsa o da bulunur. Bu konuyu marak edenler benim "Zağnospaşa Camii'sini yıkan 7 büyüklüğündeki 1898 Balıkesir Depremi" yazımı ( internet'ten kalkmadan) bulup okusunlar.
(*) Hazır Balıkesir'den söz etmişken, ben de bir Balıkeser' liyim, yok tam öyle değil, ben Balıkeser'li değil 10,5 Bandırma'lıyım beya, laf aramızda canım çok fena höşmerim çekti.
