Önder Balıkçı (YAKAMOZ)


Atatürk ve çınar (Yürüyen Köşk)

Atatürk ve çınar (Yürüyen Köşk)


Afet İnan´ın, Atatürk ile ilgili bir anısını yansıtmak istiyorum, bugün sizlere?

?Atatürk, 21 Ağustos 1929 günü, İstanbul´dan, Bursa´ya gidecekti. Sabah saat 09.00´da, Ertuğrul Yatı ile Dolmabahçe´den hareket edildi. Marmara´da küçük bir gezinti yapıldıktan sonra Yalova iskelesine çıkılacak, buradan da kara yoluyla Bursa´ya geçilecekti. İşte bu gezi sırasında, Millet Çiftliği (günümüzde Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü) açıklarından geçerlerken, sahildeki çınar, Atatürk´ün dikkatini çekti. Yatı durduran Atatürk, yatın teknesine çıktı. Çınar ağacının muhteşem görüntüsüne hayran kalmıştı. Yanındakilere, bu ağacın civarına bir köşk yapılması talimatını veren Atatürk, sonra yeniden Ertuğrul Yatı´na dönerek günlük programını sürdürdü. Yapımına hemen başlanan köşk, 12 Eylül 1929´da tamamlandı. 13 Eylül 1929 tarihli Cumhuriyet Gazetesi´nde, ?Gazi Hazretleri´nin Yalova Millet Çiftliği´nde inşa edilen köşkü ikmal edilmiştir? şeklinde konuyla ilgili haber yer almaktadır. Bu habere göre köşk, Atatürk´ün, ?yapılsın´ dediği 21 Ağustos´tan 22 gün sonra tamamlanmıştır. Ancak, bu köşkün tanınmasına neden olan asıl olay, bulunduğu yerden biraz doğuya kaydırılmasıdır.

Atatürk, 1930 yılında (olasılıkla haziran ayı içinde), bir gün köşke gittiğinde, orada çalışanlar, yandaki çınar ağacının dalının köşkün çatısına vurduğunu, çatı ve duvara zarar verdiğini söyleyerek, çınarın köşke doğru uzanan dalını kesmek için izin istediler. Atatürk ise çınar ağacının dalının kesilmesi yerine, binanın, tramvay rayları üzerinde biraz ileriye alınmasını emretti. Bu görev, İstanbul Belediyesi´ne verildi. O sıralarda, Belediye Fen İşleri Müdürü Yusuf Ziya (Erdem) Bey´di. Onun direktifleriyle, Fen İşleri Yollar Köprüler Şubesi sorumluluğu üstlendi. Başmühendis Ali Galip (Alnar) Bey, yanına aldığı teknik elemanlarıyla Yalova´ya gelerek çalışmaya başladı.

Önce bina çevresindeki toprak, büyük bir dikkatle kazılarak, temel seviyesine inildi. İstanbul´dan getirilen tramvay rayları, binanın temeline yerleştirildi. Santim santim yapılan çalışmalar sonunda bina, temelin altına sokulan raylar üzerine oturtuldu.

Atatürk, zaman zaman bu çalışmaları izliyordu. O günlerde, Paris Büyükelçisi olan Fethi (Okyar) Bey, kendisini ziyarete geldi. Fethi Bey, hatıralarında, bu ziyaret sırasında köşkte yapılan çalışmalarla ilgili olarak şunları anlatmıştır:

(?24 Temmuz 1930 günü, öğleden sonra Gazi, beni otomobille Yalova´daki çiftliklerini gezdirdi. Araziyi, yapılan binaları ve altına kızaklar konarak bir küçük köşkün mevkiini beş-on metre değiştirmek için nasıl çalışıldığını gördük. Sonra köşkün yanında kurulmuş olan eski sultanlara ait iki güzel çadırın içinde istirahat ettik. Çadırların her biri nefis sanat eseriydi. Biraz istirahatten sonra otomobil ile Yalova kaplıcalarına döndük.?

Şehremaneti Fen Heyeti (Belediye Fen İşleri), 7 Ağustos 1929 Perşembe günü, Yalova´ya bir gezi düzenledi. Bu geziye, İstanbul´da bulunan bütün mimar ve mühendisler davet edildi. Köşkün yürütme çalışması, olasılıkla Atatürk´ün isteğiyle, mühendislerin önünde yapılacaktı.

8 Ağustos 1930 Cuma günü, öğleden sonra saat 15.00 civarında yürütme çalışması başladı. Bu çalışmayı Gazi Hz. (Atatürk), kız kardeşi Makbule (Atadan) Hanım, Vali Vekili Muhittin (Üstündağ) Bey, Emanet Fen Müdürü Yusuf Ziya (Erdem) Bey, İstanbul´dan gelen mühendisler ve gazeteciler izlediler.

Köşkün yürütülme işlemi iki safhada yapıldı.

8 Ağustos 1930 Cuma günü, öncelikle yapının teras bölümü (toplantı salonu olarak kullanılan, üç yanı camlarla kaplı bölüm) kaydırıldı. Geri kalan iki gün içinde de, ana binanın raylar üzerinde yürütülmesi işlemi tamamlanarak bina, 5 metre kadar doğuya kaydırıldı. Böylelikle köşk, yıkılmaktan, çınar ağacı kesilmekten kurtuldu.

Gerçekte, burada önemli olan köşkün yürütülmesi değil, verilmek istenen mesajdı. Atatürk, Yalova´daki bir çınar dalını bahane ederek tüm kamuoyuna bir mesaj vermek istemişti. Yoksa, küçük bir binayı yıkıp, yerine yenisini yapmak çok daha kolaydı.?

               ?YÜRÜYEN KÖŞK?Ü GÖRDÜM

İşte, halk arasında ?Yürüyen Köşk? olarak tanınan, Kültür Bakanlığı Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu´nun 12.7.1980 gün ve 12238 sayılı kararı ile korunması gerekli kültür ve doğa varlıkları arasında sayılan ve tescil edilen bu binayı görme mutluluğuna eriştim.

Hâlen, Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü içinde bulunan, dörtgen plânlı, iki katlı, ahşap karkas küçük yapıyı ve 350-400 yıllık çınarı, yolunuz Yalova´ya düşerse mutlaka görün.

 /resimler/2017-3/20/0107083827296.jpg

  • BIST 100

    8718,11%-1,25
  • DOLAR

    32,29% 0,52
  • EURO

    35,13% 0,13
  • GRAM ALTIN

    2242,99% 0,73
  • Ç. ALTIN

    3950,05% 1,42
  • Salı 15.7 ° / 3.8 ° false
  • Çarşamba 7.9 ° / 2.4 ° Bölgesel düzensiz yağmur yağışlı
  • Perşembe 12.4 ° / 3.3 ° Güneşli

Balıkesir

19.03.2024

  • İMSAK 05:43
  • GÜNEŞ 07:06
  • ÖĞLE 13:21
  • İKİNDİ 16:45
  • AKŞAM 19:26
  • YATSI 20:44