MARMARA´ NIN SESSİZ ÇIĞLIĞI: OLASI İSTANBUL DEPREMİ´ NİN HANGİ AŞAMASINDAYIZ?
Yaklaşık olarak son 2 yıldır Marmara Denizi´ nde meydana gelen deprem sayısının giderek azaldığını, deprem sayısındaki bu azalmanın pek hayra âlâmet olmadığını söyleyip, yazıp duruyordum.
Son zamanlarda bu azalma giderek şiddetlenerek artı ve artık neredeyse Marmara Denizi´ nde hiç deprem meydana gelmez oldu.
Belirli bir bölgede meydana gelen depremlerin sayılarının ve büyüklüklerinin giderek azalması, hatta yalnızca azalmakla kalmayıp depremlerin aniden kesilmesi durumunun sismolojik olarak bir anlamı vardır.
Bu yüzden suskunluk (seismic quisence) olarak adlandırılan deprem olmama durumundan artık mırıldanarak kaygı duymaktan, endişelenmekten, şikayetçi olmaktan vazgeçip bu yeni durumu kamuoyuna duyurmanın zamanı geldi de geçti bile.
Son 5 yılda Marmara Denizi´ nde meydana gelen depremcik sayılarındaki azalma ile eş zamanlı olarak meydana gelen bu az sayıdaki depremlerin magnitüdlerindeki düşüş olgusu, 17 Ağustos 1999 Kocaeli Depremi´ nin ardından Marmara´ nın bir sonraki M>7+ depremine hazırlık depremi olarak ürettiği 5+, 4+,3+ magnitüdlü depremlerin üretim safhasın artık sona erdiğini gösteriyor. Yani artık deprem sürecinin hazırlık depremleri üretme safhası tamamlanmış, yeni bir faza geçilmiş durumda.
Olası İstanbul Depremi süreci yeni bir faza girmiş gibi görünüyor. Bu yeni süreç ile birlikte M<2,9 magnitüdlü 18-20 adetlik depremciklerden oluşan mikro deprem fırtınaları evresini yaşıyoruz.
Marmara Denizi çok uzun bir süre (yaklaşık 2 yıl) önce suskunlaşmıştı. ( Deprem etkinliği gözle görülür bir şekilde azalmıştı). Bu suskunluk dönemi giderek daha da şiddetlenerek çok daha belirgin bir hal alamaya başladı. İlk başlarda bu durum belki gelip geçicidir, deprem trendi belki düzelir, deprem oluş sayıları normal seyrine geri döner diye beklemiştim, fakat zaman ilerledikçe durum normalleşeceğine meydana gelen depremlerin sayıları giderek daha da azalmaya başladı.
Marmara Denizi´ nde meydana gelen en son 5+ magnitüdlü depremin tarihi 2011 yılı çok gerilerde kaldı. 2011 yılından beri yani tam 5 yıldır Marmara´ da 5 büyüklüğünde bir deprem olmuyor. ( 25 Temmuz 2011 tarihli 5,2 büyüklüğündeki Tekirdağ Açıkları Depremi) 4+ magnitüdlü depremler de yaklaşık 1 yıl önce kesildi. Marmara´ da artık 3 magnitüdlü depremler bile nadiren meydana gelmeye başladı.
Kırılmaya aday fay üzerindeki stres biriktirme dönemi 2012 yılında sona ermişti. Kırılmaya aday fay hattı üzerinde 4,5 metrelik atım oluşturabilecek gerilim birikmiş durumda. Yani her an için M>7+ bir depremin meydana gelmesi olasılığı çok yüksek.
Sismogenik bölgede birikmiş olan yamulma enerjisi kırılmaya aday fay düzlemi üzerindeki, yakınlarındaki hatta uzak alanlardaki kayaçları deforme etme işlemini büyük ölçüde tamamlamış gibi görünüyor. Bunu artık sadece fay hattının yakın civarında değil, fay hattına uzak bölgelerde bile 3 magnitüdlü depremlerin bıçakla kesilir gibi aniden kesilmesinden dolayı anlayabiliyoruz. Fay düzlemi üzerinde dayanılmaz miktarlara ulaşmış olan bu baskı sadece fay düzlemi üzerinde etkili olmakla kalmıyor kuzey-güney yönlü olarak fay hattının 40-50 km uzağındaki alanları bile etkilemeye başlamış durumda. Eğer böyle olmasaydı fay hattı üzerindeki suskunluk devam ederken, fay hattının oldukça uzağında kalan güney sahillerindeki Gemlik´ te, Karacabey´ de, Bandırma´ da Biga´ da 3´ lük depremler kesilmez, olmaya devam ederlerdi.
Kırılmaya aday fay hattı üzerinde asperite oluşturan noktalar ( daha önceki tarihlerde meydana gelmiş olan hazırlık depremleri ile..) büyük ölçüde deforme edilmiş, kırılmış, ezilmiş, düzgünleştirilmiş durumda. Bunu da 4 ve üzeri magnitüdlü depremlerin tamamen kesilmesinden anlıyoruz.
Aksine fikir iddia edenler olabilir fakat ben bu yeni süreci fay düzleminin açılmaya başlaması aşaması olarak yorumluyorum. Fay düzlemi henüz açılmadı fakat meydana gelen bu mikro-depremler ile fay düzlemi ciddi ciddi açılmaya zorlanıyor olabilir.
Marmara´ da bir sonraki M>7+ depremine hazırlık safhasının yaklaşık olarak 250 yıl sürdüğü göz önüne alınırsa, finale (ana şok) çok kısa bir süre kaldığı anlaşılıyor.
Deprem uzmanlarının İstanbul Depremi´ nin tarihi için 2030´ lu 2050´ li yılları telaffuz ettiklerine bakmayın siz. Bence o iddialar bilimsel dayanaktan yoksun. Hiç bir hesaba kitaba dayanmıyor. Olası büyük deprem bu tarihlerden çok daha önce meydana gelebilir.
Bunları neye dayanarak mı söylüyorum?
Çünkü 17 Ağustos 1999 Kocaeli Depremi öncesinde de süreç benzer şekilde işlemişti.
Ne yazık ki Marmara Denizi´ nin depremsellik açısından suskunlaştığının farkına varan pek fazla kişi olmadı. Sayıları pek fazla olmayan gerçekten değerli bir kaç yer bilimci durumun ciddiyetinin farkında olduğunu biliyorum. Onlar da bu durumdan kaygı duyup endişeleniyorlar. Fakat bu çok önemli ve yeni durumu kamuoyuna yeterince yansıtamıyorlar.
Marmara´ nın depremsellik açısından suskunlaşması olgusu basında kamuoyunda hiç yer almadı. Gazetelere 3,6 lık deprem korkuttu diye başlık atan muhabirler ?hiç deprem olmaması? durumunu haber bile yapmıyorlar. Halbuki 3,6 büyüklüğündeki bir deprem hiç kimseyi korkutamaz fakat bir yerde depremlerin aniden kesilmesi, yani deprem olmaması durumu çok daha vahim ve çok daha ciddi sonuçları olan bir durumdur.
Halbuki bu suskunluğun ( seismic quisence) bilimsel bir şekilde ele alınıp, deprem sayılarındaki azalışın istatistiki olarak incelenerek araştırılması ve olası sonuçlarının yorumlanması ve bu durumun çok hızlı bir şekilde ortaya konulması gerekiyor. Çünkü artık vakit çok daraldı. Depremin bundan sonraki aşamaları doğası gereği çok hızlı bir şekilde gelişebilir. Kuzey Anadolu Fayı 250 yıl enerji biriktirir, bu enerjiyi 45 saniye içinde boşaltır.
