Romatoid artrit (RA), halk arasında bilinen adıyla ?iltihaplı eklem romatizması? genellikle; eller ve ayaklar dahil olmak üzere birçok eklemde ağrı, şişlik ve çoğunlukla yarım saati geçen sabah katılığı veya tutukluğu ile karakterize kronik romatizmal bir hastalıktır. Dünya çapında RA, ırka veya menşe ülkeye bakılmaksızın popülasyonun yaklaşık yüzde 1´inde gelişmekte ve kadınları, erkeklere oranla 2 ila 3 kat daha fazla etkilemektedir.
?Romatoid artrit, ömür boyu sürebilen; ancak erken tanı ve tedavi ile hastalığın uzun süreli sessiz bir döneme sokulabileceği ve ileriki yıllarda sakatlıkların önlenebileceği bir hastalıktır? diyen Okan Üniversitesi Hastanesi Romatoloji Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Barış Gündoğdu, açıkladı.
Anormal genetik zeminde uygunsuz çalışan bağışıklık sistemi, eklemlere ve bağ dokularına zarar verir. Dolayısıyla, bu hastalık erken dönemde saptanıp hastalara uygun tedavi verilmez ise genellikle eklemlerde şekil bozukluklarına ve iç organlarda tahribata yol açabilir. Ateş, halsizlik, kilo kaybı ve iştahsızlık gibi yapısal belirtiler hastalığın erken döneminde ortaya çıkabilir. Diğer yaygın belirtileri ise; eklemlerde ağrı, şişlik, el bilek ve parmak eklemlerinde iltihap ve çoğunlukla yarım saati geçen sabah katılığı veya tutukluğudur. Belirtiler, kişiden kişiye değişiklik gösterebilmektedir.
Stres, her hastalıkta olduğu gibi romatoid artrit hastaları için de bir risk faktörüdür. Hastalarda var olan ağrının şiddeti, stres sebebiyle artabilir. Stres ile başa çıkmak için kişinin istirahat etmesi, sevdiği şeyleri yapması ve sağlıklı beslenmesi oldukça önemlidir.
Sigara alışkanlığı romatoid artriti tetikleyen bir faktör olduğu gibi, kalp-damar hastalıkları riskini romatizma ile birlikte ciddi olarak arttırır.
Yapılan bazı klinik çalışmalarda ağız florasındaki bazı bakterilerin yol açtığı diş eti enfeksiyonlarının, iltihaplı eklem romatizmasını tetiklediği bildirilmiştir. Dolayısıyla ağız-diş bakımı, hastalık alevlenmelerinin önlenmesinde önemlidir.
Tanısı Nasıl Konulur?
Tanı esas olarak; hastalardan alınan tıbbi öykü, romatoloji hekimi tarafından yapılan fizik muayene ile konulur. RA tanısını desteklemek; eklem ve iç organ hasarlarını tespit etmek için birtakım kan testleri ile birlikte görüntüleme tetkikleri istenilir.
Tedavide Geç Kalmayın!
Tedavi, fizik tedavi egzersizlerini, çeşitli ilaçları (farklı tür ağrı kesiciler, kortizon türevleri, hastalık-değiştirici antiromatizmal ilaçlar) ve biyolojik ilaçları içerir. Eklemlerde ciddi sakatlık-şekil bozuklukları gelişmişse ortopedi uzmanları tarafından yapılan cerrahi operasyonlar gerekli olabilir.
Romatoid Artritte Erken Tanı, Kalıcı Sakatlıkların Önüne Geçiyor.
Romatoid artrit (RA); sıklıkla el, el bileği, ayak ve ayak bileğinin küçük eklemlerinde, dizlerde, dirseklerde ve seyrek de olsa kalça ve omuzlarda sinsi bir şekilde başlayan ve uzun süre devam eden iltihaplı bir romatizma hastalığıdır.1 RA´nın eklemlerde oluşturduğu şekil bozuklukları ve tutukluk, hastanın fiziksel aktivitelerini sınırlıyor ve iş gücü kaybına yol açıyor. 2 Türkiye Romatoloji Derneği´nin verilerine göre ülkemizde yetişkin nüfusta her 1000 kişiden 5´inde RA olduğu tahmin ediliyor. RA genellikle 20-50 yaş arasında ortaya çıksa da her yaşta görülebiliyor. 1 İltihaplı eklem hastalığı olması nedeniyle de kronik olarak hastaların yaşamlarını kısıtlıyor ve ağrılara neden oluyor. 1,4RA´ya sahip olan hastaların %50´si tam zamanlı bir işte çalışamıyor.3 Hastalığın devlete ve hastaya olan maliyetleri ise çok yüksek. Bu hastalık hakkında farkındalık oluşturmak amacıyla her yıl 12 Ekim Dünya Artrit Günü olarak kabul ediliyor.
RA hastalığının kesin bir sebebi olmamakla birlikte, genetik yatkınlığın önemli olduğunun altını çizen Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Balcalı Hastanesi Romatoloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Süleyman Özbek; ?Romatoid artrit yavaş yavaş ortaya çıkıyor ve haftalar, aylar içerisinde eklemlerde ağrı, tutukluk ve şişlik gelişmesine sebep oluyor. İlk dönemlerinde yorgunluk, kas ağrısı, hafif ateş ve kilo kaybı görülürken, eklem çevresindeki bağlar ve kaslar gibi yumuşak dokularda da ağrı ve sıcaklık artışı gelişebiliyor. Romatoid artritin en sık görülen belirtileri eklemlerdeki tutukluk, ağrı, hassasiyet ve sabahları ya da uzun süreli hareketsizlikten sonra eklemlerde oluşan hareket kısıtlılığı. Romatoid artrit hastalığına sahip bireylerin özellikle sabahları karşılaştığı uyuşukluk veya tutukluk hissinin geçmesi 1 saati veya daha fazla süreyi bile bulabiliyor. Hastalığın maliyetleri de hem hasta hem de devlet için çok yüksek? dedi. 2,5,6
Hastalığın, hastanın hayat kalitesinin düşürmesinin yanı sıra sosyal, psikolojik ve finansal durumunu da kötü etkilediğine dikkat çeken Prof. Dr. Özbek, ?Romatizma gibi kronik hastalıklara sahip insanların sağlık masrafları ve depresyon eğilimleri ortalamaya göre çok daha yüksek. Tüm bunlarla birlikte hastaların iş gücü kaybı finansal durumlarını negatif yönde etkiliyor. El ve el bileğinde çok sayıda eklemin tutulması ince el hareketi gerektiren düğme açıp kapama, şişe ve konserve kapağı açma, yemek yeme gibi işleri bile yapmasını engelliyor. Hastalar özellikle fiziksel güç ve hareket gerektiren işlerde çalışamıyor. Romatoid artrit hastalığının ilerleyerek kalıcı hasarlara ve şekil bozukluklarına yol açmasını engellemek için erken tanı çok önemli bir rol oynuyor. Erken tanı ve devamlı tedaviye ek olarak kas gücünün korunmasına fayda sağlayan bir egzersiz planı ile romatoid artrit tedavisinde yaşam kalitesini arttırmaya yönelik olumlu sonuçlar elde ediliyor? dedi. 1,2,4,6,7
