Ülkemizde bugünlerde Hıdırellez heyecanı yaşanıyor. Hızır ile İlyas´ın yeryüzünde buluştukları günü kutlamak isteyen vatandaşlar, bir yandan da bugünün önemini merak ediyor. Bu konu hakkında en çok merak edilen sorular; ´Hıdırellez nedir, Hıdırellez ne zaman başlıyor, bugünde neler yapılır´ oldu. Kültürümüzde önemli kabul edilen günlerden Hıdırellez, sadece ülkemizde değil, çevre kültürlerde de büyük bir önemle kutlanmaktadır. Anadolu´nun yanı sıra, İran, Balkanlar ve
Doğu Avrupa ülkelerinde yeri olan Hıdırellez´de istenilen dileklerin yerine geldiği, bolluk ve bereket getirdiği gibi inançlar vardır. Hıdırellez nedir, Hıdırellez ne zaman, neler yapılır gibi merak edilen soruların detaylarını haberimizin devamından okuyabilirsiniz.
HIDRELLEZ NEDİR?
Türk dünyasında kutlanan mevsimlik bayramlardan biri olan Hıdırellez, Hızır ve İlyas´ın yeryüzünde buluştukları gün olarak kabul edilmektedir. Hıdırellez´de 6 Mayıs´tan başlayıp 4 Kasım´a kadar olan süre Hızır Günleri adıyla yaz mevsimini, 8 Kasım´dan 5 Mayıs´a kadar olan süre ise Kasım Günleri adıyla kış mevsimini oluşturur. Bu nedenle 5 Mayıs kış mevsiminin bitişi olarak görülür ve Hıdırellez ile yazın gelişi kutlanır. Bahar aylarıyla birlikte toprağın bereketlenmesi, insan açısından oldukça önemlidir. Özellikle tarım toplumları için bahar ayının gelişi beraberinde bereketi de getirir ve üretilen üründe artış yaşanır. Bu açıdan Hıdırellez´den beklenen bereket de idrak edilmektedir. Öte yandan Hıdırellez´in kökeni tartışmalıdır. Bazıları Hıdırellez´in Mezopotamya ile Anadolu kültürlerine dayandırırken, kimileri ise Orta Asya Türk kültürü ve inançlarına kadar dayandığı yönünde görüş belirtmektedir. Bütün buna rağmen geniş bir coğrafyayı etkileyen Hıdırellez´i tek bir kültüre mal etmek doğru olmayacaktır. Anadolu´da, Orta Doğu´da, İran´da, Balkanlar´da ve Doğu Avrupa ülkelerinde bu çeşit kutlamalar yapılmaktadır. Bunun kültür beyaz perdeye de konu olmuştur. En güzel örneklerinden biri de ünlü yönetmen Emir Kusturica´nın Time of The Gypsies filmidir. Hıdırellez´deki inanca göre; Hızır, ab-ı hayat (yaşam suyu) içer ve ölümsüzlüğe ulaşır. Bahar geldiğinde insanların arasında dolaşır ve bolluk, sağlık dağıtır.
HIZIR´IN ÖZELLİKLERİ
Ölümsüzlüğün sırrını çözen Hızır´ın bolluk ve bereket dağıttığına inanılır. Ülkemizde Hızır´ın kalbinin temiz, Allah´a inan insanlara yardım eden, uğradığı yere bolluk, bereket, zenginlik sunan, insanlara şifa ve derman dağıtan, bitkilerin yeşermesini, hayvanların üremesini, insanların güçlenmesini, şanslarının açılmasını sağlar. Hızır ayrıca uğur ve kısmet sembolu olarak görülür. Mucize ve keramet sahibi olduğuna inanılmaktadır. Ülkemizde Hıdırellez olarak kutlanan 6 Mayıs, Hristiyanların inancında da doğanın uyandığı gün olarak kabul edilmektedir. Bugünü Ortodokslar Aya Yorgi Günü, Katolikler ise St. Georges Günü olarak kutlamaktadırlar.
KUR´AN-I KERİM´DE HIZIR
Hızır´dan Kur´an-ı Kerim´de doğrudam isim olarak bahsedilmese de, Kehf Suresi´nde bahsedilen olaydan Hızır çıkartılmaktadır. Kehf Suresi´nde Hz. Musa ile bir gencin kıssası anlatılmaktadır. Musa ile gencin balıkları unutmasının ardından karşılarına çıkan birinden bahsedilir. 65. ayette, "Derken, Katımız´dan kendisine bir rahmet verdiğimiz ve tarafımızdan kendisine bir ilim öğrettiğimiz kullarımızdan bir kulu buldular." denilerek Hızır olarak atfedilenden bahsedilmektedir. Bunun yanı sıra çeşitli hadislerde ise Hızır´dan bahsedilmektedir.
HIDRELLEZ NEREDE VE NASIL KUTLANIR?
Hıdırellez kutlamasının nerede yapılması gerektiği şeklinde bir koşul bulunmamakla birlikte, kutlamalar genellikle yeşilliğin bol olduğu, ağaçlık alanlarda, su kenarlarında, türbe yahut da yatırın yanında yapılmaktadır. Hıdırellez kutlamalarının yapıldığı alanlara bu nedenle hıdırlık da denilmektedir. Bugünde çeşitli aktiviteler yapılır. Yapılanlar yöreden yöreye değişiklik gösterilebilir. Baharın gelişiyle taze bitkileri, taze kuzu eti ya da kuzu ciğeri yeme adeti vardır. Baharın ilk kuzusunun yenmesinin sağlık ve şifa getirdği inancı vardır. Yine baharın gelişiyle büyüyen kır çiçekleri ve otlarının kaynatılması ve kaynatılan bitkilerin otlarının suyunun içilmesinin de şifa kaynağı olacağı inancı vardır. Yine bu su ile 40 gün yıkanılırsa gençlik ve güzellik getireceğine de inanılmaktadır. Hıdırellez gecesinde Hızır´ın uğradığı yerlere bereket ve bolluk geleceğine inanılır. Bu nedenle yiyecek kaplarının, ambarların, para keselerinin ağızları açık bırakılır. Ev, bağ-bahçe, araba isteyen kimseler, Hıdrellez gecesi gül ağacının altına istediklerinin küçük bir modelini yaparlarsa Hızır´ın kendilerine yardım edeceğine inanırlar. Aynı zamanda dileklerini kırmızı kurdaleye bağlayıp gül ağacına asarlar. Bir yıl boyunca dileklerinin yerine gelmesini beklerler. Bazı kimseler de ateş yakıp, dilek dilerler. Ondan sonra yaktıkları ateşin üstünden atlarlar.
HIDRELLEZ GELENEĞİ NASIL UYGULANIR?
Baht açma, Hıdrellezde baht açma törenleri de oldukça yaygın olarak uygulanan geleneklerimizdendir. Bu törene İstanbul ve çevresinde ?baht açma?, Denizli ve çevresinde ?bahtiyar?, Yörük ve Türkmenlerde ?mantıfar?, Balıkesir ve çevresinde ?dağara yüzük atma?, Edirne ve çevresinde ?niyet çıkarma?, Erzurum´da ?mani çekme? adı verilir. Anadolu´nun bazı yerlerinde Hıdrellez Günü yapılan duaların ve isteklerin kabul olması için sadaka verme, oruç tutma ve kurban kesme adeti vardır. Kurban ve adaklar ?Hızır hakkı? için olmalıdır. Zira tüm bu hazırlıklar Hızır´a rastlamak amacına yöneliktir.
Yoğurt mayalama Kütahya´nın Tavşanlı ilçesine bağlı Yörük köylerinde bir yıllık yoğurt mayası, Hıdırellez ve bu günü takip eden 2 gün süresince sabah ezanı ile tan ağarması arasındaki vakitte doğadaki bitkilerin üzerinden toplanan çiy tanelerinden sağlanır. Trabzon-Şalpazarı İlçesi´nde maya katılmadan yoğurt yapılır. Mayalama sıcaklığındaki sütün içine besmeleyle bir tahta kaşık konur. Bu şekilde elde edilen maya bir yıl kullanılır. Gelecek yıl tekrar değiştirilir.
HIDRELLEZ´DE BUNLAR YAPILMAZ!
Hıdırellez´de bazı şeyler ise yapılmaz. Örneğin akşam vaktinden sonra evlenme çağına gelmiş kızlara bulaşık yıkattırılmaz. Diğer bir örnek ise hiç bir yeşilin dalından kopartılmamasıdır. Kimi yerlerde ise o gün çamaşır yıkanmaz, ev temizlenmez, iş yapılmaz.
Hıdırellez duası
?Bin bir adım bir adım /Allah bir adım adım / Kerim kerem Allah /Başımda bir duman var yardım eyle ya Allah / La ilaha illallah Muhammedîn resullullah yetiş imdadıma hızır ile Allah birsin sen kulla mişersin biz gibi kulların yardımcısı sensin hızır deryada erdim murada amin.?
