Aşırı zamlardan son 3 yılda %15 tüketici kaybına uğrayan Sigaraya yüzde 20 zam daha geliyor
Türkiye`de sigara satışları son 3 yılda hızlı düştü. 2006`dan bu yana tüketimde yüzde 15`lik azalış var.
Fiyatların artıp, tüketimin azalmasına karşın devletin, sigaradan elde ettiği gelir patladı. Maliye`nin 2006`da 8.9 milyar liralık ÖTV geliri, 2011`de 15,8 milyar liraya ulaştı. Yani Türkiye`deki sigara tüketimi paket bazında yüzde 15 düşerken, toplanan ÖTV geliri ise tam yüzde 77 arttı
Tütün ve tütün ürünlerinden alınan vergileri de yeniden gündeme taşıdı. Türkiye`de son yıllarda tüketimdeki düşüş göze çarpıyor.
Özellikle 2001`den bu yana yapılan düzenli vergi zamları, bir yandan tüketimin azalmasında katkı yaptı, diğer yandan da Hazine`nin kasasını doldurdu...
Tütün mamulleri piyasası, 2010 yılına kadar yaklaşık 5,4 milyar paket sigara seviyesinde iken; 2010 yılı başından itibaren ciddi bir gerileme yaşadı. Pazar; 2010 yılında bir önceki yıla göre yüzde 13.2 daralarak 4.7 milyar pakete geriledi. 2011 yılında ise yüzde 2.3`lük azalışla 4.6 milyar pakete geriledi.
VERGİ GELİRİ %77 ARTTI
Vergi tarafına bakıldığında ise 2009`da yüzde 58 olan nispi vergi oranı, 2010 yılı başında yüzde 63, 2011 Ekim itibarıyla da yüzde 65 oldu. 2006 yılında 8,9 milyar lira olan sigaradan alınan ÖTV, 2011`de 15.8 milyar liraya çıktı. Yani 5 yılda toplanan vergiler yüzde 77 arttı. Aynı dönemde paket bazında sigara satışlarında yüzde 15`lik azalış yaşandı. Bu durum ise `sigara zammı hem vatandaşın hem de bütçenin sağlığını düzeltiyor` şeklinde yorumlanıyor.
ZAM, CİROLARI DA YÜKSELTİYOR Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu (TAPDK) verilerine göre sigara pazarı totalde küçülüyor ancak ciro anlamında büyüyor. Yani, toplam pazar özellikle 2010`dan itibaren ciddi bir daralma içine girmiş olmasına karşın perakende satış hasılatı artıyor. Örneğin 2010`da pazar yüzde 13.2 oranında daralmasına karşın sigara satış hasılatı, 24 milyar 41 milyon 960 bin TL oldu. Oysa 2009 yılında yani binde 3 küçüldüğü yıl, satış hasılatı 20 milyar TL olarak gerçekleşti.
`Alınabilirlik`te üçüncüyüz...
TÜRKİYE `alınabilirlik` kriterine göre şu anda Avrupa`da en pahalı sigara satılan üçüncü ülke. Kişi başı gelirin en ucuz sigaranın 100 paketlik fiyatına bölünmesiyle hesaplanan `alınabilirlik endeksine` göre, Türkiye, Avrupa ülkeleri arasında yüzde 2,88 düzeyinde. Romanya yüzde 4,13'le Avrupa`da en pahalı sigara satılan ülke, ikinci sırada da yüzde 3,61`lik orana sahip Bosna Hersek geliyor.
CİRO ARTIŞI KDV`Yİ DE PATLATTI
SİGARADAKİ vergiler yıllar itibarıyla düzenli olarak artıyor. Fiyatların hızlı yükselmesi ile pazar daralsa bile, vergilerin fiyat içindeki ağırlığının artmış olması vergideki büyümeyi karşılıyor. 2009`da yüzde 58 olan nispi vergi oranı, 2010 yılı başında yüzde 63, 2011 Ekim itibarıyla da yüzde 65 oldu. Örneğin; 2010 yılında toplam yasal pazar yüzde 13,2 daralırken perakende satış hasılatı yüzde 18 büyüyerek 24 milyar lira oldu. 2010 yılında vergi tahsilatı bir önceki yıla göre yüzde 28 büyüyerek 14.8 milyar liraya ulaştı. 2011`de ise toplam yasal pazar yüzde 2,3 daralırken sigaradan elde edilen vergi 15.8 milyar lirayı aştı. Devletin gelirini artıran bir başka kalem ise KDV tahsilatı oldu. Ciro arttıkça devletin aldığı KDV oranı da 2011 yılında 4 milyar TL`ye ulaştı.
YÜZDE 20 ZAM DAHA GELİYOR
Sigaraya uygulanan Özel Tüketim Vergisi, oranları yapılan düzenleme gereği otomatik olarak artıyor. Hükümet yeni bir düzenleme yapmazsa 1 Ocak 2013 itibarıyla yüzde 65 olan ÖTV oranı yüzde 69`a yükselecek.
Bu da ortalama yüzde 20 zam demek. Dolayısıyla devletin 2013 yılında sigaradan sağlayacağı gelir 17-18 milyar TL düzeyine ulaşmış olacak. Söz konusu zam uygulanırsa Türkiye, komşu birçok ülkeyi geride bırakarak sigaraya en fazla vergi uygulayan 4. ülke konumuna gelecek.
KAÇAK PAZARI DA BÜYÜYOR
SİGARAYA yapılan zam, hem tüketimi azaltıyor hem devletin gelirini artıyor ancak `kaçak sigara` kullanımını da körüklüyor. Pazar araştırmaları, 2009 yılında yüzde 5 civarında olan kaçak sigara pazarının 2010 yılı sonunda yüzde 20 seviyesine tırmandığını ortaya koyuyor.
Bu sorunu çözmek için harekete geçen yetkililer kaçak sigara ile mücadele için bir eylem planı hazırlama kararı aldı. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Emniyet Genel Müdürlüğü`nün 2009 yılında 10 milyon paket, 2011 yılının ilk 9 ayında 50 milyon paket kaçak sigara yakaladığını açıkladı. Kaçak sigara oranındaki her 1 puanlık azalış, devlete 200 milyon TL ek gelir anlamına geliyor.
SAĞLIK VERGİSİ GÜNDEMDE
SİGARAYA bağlı hastalıkların devletin sağlık harcamalarında önemli bir yer tutması, bakanlıkları harekete geçirdi. Sigaraya, paket başına 1,5 TL sağlık vergisi konulması tartışılıyor.
Dünya Sağlık Örgütü'nün Sosyal Güvenlik Kurumu ile birlikte hazırladığı rapora göre, Türkiye'de devletin yaptığı sağlık harcamalarının yüzde 9`u sigara kaynaklı. SGK, Nisan 2010 ile Mart 2011 arasında sigara kaynaklı hastalıkların tedavisi için 2,8 milyar TL ödeme yaptı.
Bu tablo, sağlık harcamalarının sürekli artmasının da etkisiyle sigara üzerinden sağlık vergisi alınmasını gündeme getirdi. Bu konuda henüz yasal bir düzenleme yapılmadı ancak hükümetin gündeminde olduğu biliniyor
