Ülkemizde uzun yıllardan bu yana 10-16Mayıs tarihleri arasında “Engelliler Haftası” olarak çeşitli etkinliklerle toplumda farkındalık oluşturulmaya çalışılmaktadır. Bu kapsamda kamu ve özel kuruluşlarca etkinlikler düzenlenmekte ve bu şekilde engellilere ilişkin görüş ve öneriler dile getirilmektedir. Ancak üzülerek görmekteyiz ki engellilere yönelik bakış ve yaklaşım konuları yalnızca böylesi günlerde ele almak ve sonrasında ise rafa kaldırmaktan ibarettir.
Yıllardır dile getirilmesine, bizler tarafından anlatılmaya çalışılmasına rağmen aynı sorunlar, sorun olarak kalmaya devam etmektedir. Çözümler ise ya ertelenmekte veya uygulanmamaktadır.
Bu sorunların en başında, çağdaş bütün ülkelerin on yıllar öncesinde çözdüğü engelliliğin tespiti ve haklardan yararlanmasına ilişkin kurallardaki hatalı yaklaşım ve düzenlemeler gelmektedir. Dünya Sağlık Örgütü ve iç mevzuatımız bakımından geçerli olması gereken kuralların çok gerisinde kalan Sağlık Raporlarına ilişkin düzenlemelerde yapılan değişiklikler, geçmişte var olan hakları bile ortadan kaldırılmaktadır.
Bu raporlar birçok haklarını kullanmasını da etkilemesi bakımından engelliler için hayati önemdedir. 2019 yılında yapılan son düzenleme ile engellilerin vergi indirimi, emeklilik, evde bakım hizmeti, sürücü ehliyeti gibi yararlanmakta oldukları hakları ellerinden almaktadır. Yine bu kapsamda 2828 sayılı Yasa ile sağlanan evde bakım desteğialan ve ağır bakım gerektiren engelliler rapor yönetmeliğinde yapılan değişiklikler ile kısmi bakım kapsamına alınmakta, evde bakım yardımı kesilmektedir.
Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yayımlanan Sağlık Uygulama Tebliğleri (SUT) son derece keyfi biçimde değiştirilmekte ve engelliler, kronik hastalar, yaşlılar daha zor koşullara hapsedilmektedir. Yararlanma hakları kısıtlanırken, destek fiyatları yaşanan onca enflasyon yokmuşçasına uzun yıllar öncesindeki düzeyde tutulmaktadır. Bu açık biçimde engellilerin gereksinim duyduğu desteklere erişimini olanaksız hale getirmekte, paran varsa yaşa denilmektedir.
2022 sayılt Yasa ile verilmekte olan Sosyal Yardım tutarı, başta gıda olmak üzere enflasyon karşısında değersizleşmiş, bir haftalık harcamaya bile yetmez hale gelmiştir. Yardım miktarının belirlenmesinde aile gelirinin esas alınması birçok engellinin bu haktan yararlanmasını engellemektedir.
Toplu ulaşım araçlarının engelliler için erişilebilir hale getirilmesini düzenleyen 5378 sayılı Yasanın ilgili hükümleri uzun yıllardır ertelenmektedir. Bu nedenle engellerin en temel hakkı olan ulaşım ve erişim hakları fiilen yok edilmiş durumdadır.
Siyasi partiler seçimlerde engellileri artık görmemek konusunda ortak bir davranışa girmişlerdir. Yerel yönetim seçimlerinde engellilerin adı bile anılmamış, engelli adaylara yer verilmemiştir.
İnanıyoruz ki engellerden arınmış, eşit ve erişilebilir bir dünya bizler içinde gelecektir. Birleşmiş Milletlerin artık temel bir ilkesine dönüşen “insana yaraşır bir yaşam” için gereken adımlar mutlaka atılmalı ve engellilerin insanca yaşama hakkı hayata geçirilmelidir. Mücahit AKSAKALLI
TSD-Bandırma Şube Başkanı
