KİNYAS KARTAL´dan SAMİMİ İTİRAFLAR..
KÖY ENSTİTÜLERİ gerçekten KOMÜNİST YUVASI mıydı?..
TOPRAK AĞALARI, KÖY ENSTİTÜLERİNİ nasıl KAPATTIRDILAR?
Yaşı 40´ın üzerinde olupda, Bıruki Aşireti Reisi ve Toprak Ağası Kinyas Kartal´ı tanımayan yoktur herhalde..
O, Doğu ve Güneydoğunun en eğitimli ve en güçlü toprak ağasıydı..
Eğitimini Rusya Harp Akademisinde tamamlamış, Rus ordusunda subay olarak görev yapmıştı..
Şeyh Sait ve Dersim isyanları sonrasında sürgün edilmişti..
Çok Partili dönemde sağ Muhafazakar partilerin vazgeçilmez milletvekiliydi..
Son yıllarında Adalet Partisi´nden en yaşlı üye olarak uzunca süre TBMM Başkanlığı bile yapmıştı..
Kinyas Kartal´a araştırmacı gazeteciler tarafından en çok sorulan sorular;
?-Köy Enstitüleri gerçekten Komünist yuvası mıydı?..?
?-Köy Enstitüleri neden kapatıldı, sizin etkiniz oldu mu?..?
Kinyas Kartal bu sorulara samimiyetle şu cevabı vermiştir..
?-Köy Enstitüleri kesinlikle komünist uygulama değildi. Doğuda en yüksek eğitim gören insan benim. Üstelik Rus ordusunda görev yapmış biriyim.. Köy Enstitüleri, bizim devlet üzerindeki gücümüzü kaldırmaya yönelikti. Bunu içimize sindiremedik. Benim Van yöresinde 258 köyüm var. Bunlar devletten çok bana bağlıdırlar. Ben ne dersem onu yaparlar. Ama köylere öğretmenler gidince benim gücümden başka güçler olduğunu öğrendiler. Bölgede ağaları örgütledim.. Örgütlü olarak Demokrat Parti ile pazarlığa girdik, kapattık..?
*
SABRİ TIĞLI´nın ANILARINDA KİNYAS KARTAL
Köy Enstitülü yazar Mustafa Aydoğan´ın "Köy Eğitim Sistemleri ve Köy Enstitüleri" isimli kitabındaki Sabri Tığlı´nın anılarına bir göz atalım..
Sabri Tığlı, gençlik yıllarında bir süre için UNESCO adına Hindistan´a görevlendirilmiştir.. Hindistan kırsalında gördüğü meslek okulları dikkatini çeker; Hintli yöneticilere bu sistemi nereden aldıklarını sorar.. Aldığı cevap karşısında şaşkına döner.. .
Hintli yetkililer, bu okulları kendilerine UNESCO´nun önerdiğini, onların da bu sistemi Türkiye´deki Köy Enstitüleri örneğinden esinlenerek önerdiklerini anlatırlar..
Sabri Tığlı, Türkiye´ye döner dönmez Köy Enstitüleri hakkında ne bulursa okumaya başlar.. Lehte-aleyhte tüm yazılanları okur, inceler. Özellikle atılan çamurların bir tanesi dışında, hepsinin yanıtını bulmuştur. Yanıtını bulamadığı tek soru kalmıştır.. Muhafazakar sağın ?CHP Türkiye´ye komünizmi getirmek için Köy Enstitülerini kurdu, oralarda yetişecek elemanlar köylere gidecekler, köyleri hazırlayacaklar, komünizmi ilân ettiği zaman köylüden bir tepki gelmeyecek.? şeklindeki tezinin yanıtını aramaya başlar.. Bunun yanıtını alabileceği en doğru kişinin Kinyas Kartal olduğunu öğrenir.. Ağaya gider, bir çok konuda onun görüşlerini alır..
*
Sabri Tığlı, toprak ağası milletvekili Kinyas Kartal´a soruyor:
"Ağa, sen bilirsin. CHP, Türkiye´ye komünizmi getirmek için mi kurmuştur Köy Enstitülerini?"
"-Yok canım? Onlar (yani CHP demek istiyor) komünizmi benim kadar bilmezler.
Bak ben sana bunun aslını anlatayım.
Benim köylülerimin işlerini ilçe merkezlerinde, il merkezlerinde benim adamlarım yapar.
Benim köylülerim devlet kapısını bilmezler.
Askere mektubu benim adamlarım yazar, gelen mektupları da benim adamlarım okur.
Muhtarın kararlarını benim adamlarım yazar, doğum, ölüm kararlarını benim adamlarım doldurur.
Ücretlerini de alırlar.
Bu işler böyle sürerken, benim köylerimden ikisine Akçadağ Köy Enstitüsü çıkışlı iki öğretmen geldi.
Altı ay sonra bu köyler bana biat etmekten çıktılar.
Biz Doğulu ağalar oturduk, düşündük.
Eğer bu Köy Enstitüler on yıl devam ederse Doğu´daki ağalık ölecek.
Diyeceksin ki: "Sen köylülerin uyanmasını istemez misin?.."
İsterim istemesine ama,? ben sağlığımda ağalığımın öldüğünü görmek istemiyorum.
İşte bunun üzerine biz Doğulu ağalar, Demokrat Parti ile pazarlık yaptık.
"-Köy Enstitülerini kapatmaya söz verirseniz, oyumuzu (yani köylülerimizin oylarını demek istiyor) size vereceğiz" dedik.
Söz verdiler.
Biz oyumuzu verdik.., Menderes de sözünü tuttu.. Köy Enstitüleri kapatıldı..."
***
258 köyün sahibi toprak ağası Kinyas Kartal´ın bu samimi açıklamaları ortadayken;
Harf devrimi ile bir gecede işsiz kalan onbinlerce Medrese Hocasının Köy Enstitülerine karşı bitip tükenmeyen kini herkesçe bilinirken..
Din ve ahlak üzerinden nemalanan din tacirllerinin kız-erkek karma eğitim sistemine yönelttikleri ?Köy Enstitüleri ahlaksızlık yuvası´ propagandası son derece etkili olmuşken..
Ve nihayet.. Demokrat Partiyi kuran Adnan Menderes ve arkasındaki 148 milletvekilinin Köy enstitülerinin kuruluşundan başlayarak koydukları karşı tavır tarihe geçmişken..
Bugün hala yüzlerce, binlerce sitede ?köy Enstitülerini İnönü kapattı? iftirasının paylaşılması..
Organize bir algı yaratma projesinin ürünü değilse, akıl, izan, vicdan yoksunluğu değil midir..
Mehmet Kurthan 08.02.2019
