Bandırma Ticaret Odası’nın faaliyeti çok eskilere dayanır.
“Bursalı işadamları 6 Haziran 1889’da Koza Han'da Bursa Ticaret Odası’nı kurmuştu. Düzenli olarak tuttukları kayıtlarda 1891 yılında itibaren Bandırma Ticaret Odası da yazılıyordu.
Kayıtlarında; 1893 yılı Mayıs ayında Amerika Birleşik Devletleri'nin Chicago kentinde açılacak olan ve her türlü sanayi, toprak ve su ürünleri ile madenlerin tanıtılacağı sergiye, Bursa Ticaret Odası'nın da katılma kararı aldığını görüyoruz.
Serginin Türkiye'deki organizasyonunu, İstanbul Ticaret Odası'nın oluşturduğu komisyon yapıyordu. Komisyon Başkanı olan Azaryan Aristakis Efendi, 1891 yılı Kasım ayında Bursa Ticaret Odası'na bu konuya ait bir yazı gönderdi. Oda da 25 Kasım 1891 günü yaptığı toplantıda, bu sergiye katılmayı uygun bularak, öncelikle Hudavendigâr Vilâyeti sınırları içinde bir sayım yapılması gerektiğine karar verdi. O dönemde, Bursa merkezli vilâyetin alanı çok genişti.
Yüzölçümü 81.875 kilometrekare, nüfusu 1.438.286'yı buluyordu. Oda yönetim kurulu, öncelikle vilâyet sınırları içinde ticaret odası bulunan sancak ve kazaları tespit etti. Balıkesir, Kütahya, Ertuğrul (Bilecik) sancaklarıyla, Mudanya, Bandırma, Erdek, Gönen, Edremit, Ayvalık, Bigadiç, Sındırgı, İnegöl, Bolvadin, Uşak kazalarında ticaret odalarının bulunduğunu saptadı. Bu odalara ve oda bulunmadığı anlaşılan kent ve kasabalarda yerel yöneticilere yazılar gönderilerek, Chicago Sergisi'ne ne gibi ürünlerle katılabilecekleri soruldu. Ticaret odalarından gelen yanıtlarda, genellikle sergiye katılabilecek nitelikte “mevâd-ı iptidâiye” (hammadde) ile "mâmûlât ve mensûcât-ı sınaiye" (sanayi ve ve tekstil ürünleri) bulunmadığının bildirildiği anlaşılıyor.” (*)
(*) Bursa Gazeteciler Cemiyeti, “Bursa Ekonomisinin Tarihsel Gelişimi”
Bandırma’da Ticaret’e önderlik eden kuruluş Bandırma Ziraat ve Ticaret Odası’dır. Ziraat ve Ticaret Odası salnamelere göre 1888 yılından itibaren faaliyettedir. Sinan Hortaçlı’nın Jüri tarafından da onaylanan Yüksek Lisans tezinde, Hüdavendigar Vilayeti Salnamesi’nden yararlanarak hazırladığı çalışanlara ait bilgiler de bulunuyor.
(*) Sinan Hortaçlı, T.C. Giresun Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Tarih Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi: TANZİMAT’TAN MEŞRUTİYET’E BANDIRMA – Giresun-2019
Buna göre;
“1888 yılında Reis Eşref Efendi idi. Üyeler Çarpanalı Hasan Efendi, Hafız İsmail Efendi ve Mateos Efendi idi.” (*)
(*) HVS 1306/1888 s.197 “1890 yılında Reis Musa Kazım Efendi idi. Üyeler Çarpanalı Hasan Efendi, Laz Mustafa Ağa, Hafız İsmail Efendi, Katip Abdürrahim Efendi idi.” (*)
(*) HVS 1307/1890 s.322 “1892 yılında Reis Musa Kazım Efendi idi. Üyeler Çapanalı Hasan Efendi, Laz Mustafa Ağa Hafız İsmail Efendi, Katip Abdürrahim Efendi idi.” (*)
(*) HVS 1310/1892 s.264 “1893-1895’te Reis Musa Kazım Efendi, Üyeler; Mustafa Efendi, Katip Abdürrahim Efendi, Hafız İsmail Efendi, Hasan Efendi idi. 1893 yılında Ticaret Odası ile birlikte Ziraat Odası da eklenmiştir.”
(*) HVS 1311/1893 s.290; HVS 1312/1894 s.211; HVS 1313/1895 s.273 “1896-1897’de Reis Eşref Bey’di. Üyeler: Aziz Paşazade Mustafa Efendi, Kirlos Efendi, Katip Şevket Efendi, Saatçi Ethem Efendi, Agopyan Efendi, Hacı İbrahim Efendi idi.” (*)
(*) HVS 1314/1896 s.387, 1315/1897 yılında Katip Şevket Efendi memurlar arasında yoktur. 1315/1897 s.156-157. “1898’de Reis Tırnovalı Süleyman Efendi idi. Memurlar Aziz Paşazade Mustafa Bey, İzmirliyan Avonink Efendi, Uncu Avonink Efendi, Saatçi Ethem Efendi, Sekrat İlyadi Efendi, Hacı Portakal Efendi idi.” (*)
(*) HVS 1316/1898 s.228. Salnamelerde 1898 ile 1902 yılları arasında kayıt bulunamamıştır.
“1902’de Reis Hacı İsmail Efendi idi. Memurlar Mustafa Efendi, Hafız İsmail Efendi, Hacı Haşim Bey, Artin Efendi, İstefanaki Efendi, Ahet Efendi, Tevfik Efendi, Çilingiryan Kirkor Efendi, Flibidi Efendi, Katip Haçator Efendi idi. 1902’de Ticaret ve Ziraat Odası birlikteliği yoktur.” (*)
(*) HVS 1320/1902 s.316. “1903-1904’te Reis Hacı Haşim Efendi idi. Üyeler; Flibidi Efendi, Hacı Gezeryan Avonink Efendi, Çilingiryan Kirkor Efendi, Katip Mehmet Efendi, Müftüzade Tevfik Efendi, Ahmet Efendi, İstefanaki Efendi idi.” (*)
(*) HVS 1321/1903 s.324 Ziraat Odası ile birlikte yazılmıştır. HVS 1322/1904 s.302. “1905 yılında Reis Hacı Hafıs Mehmet Sadık Efendi idi. Üyeler Kirlos Efendi, Katip ve Sandık Emini Ahmet Efendi, Hacı İsmail Efendi, Bedros Efendi idi.” (*)
(*) HVS 1323/1905 s.314. “1906-1907’de Reis Hacı Hafız Mehmet Efendi idi. Üyeler: Osman Efendi, Katip Mehmet Fevzi Efendi, Hacı İsmail Efendi, Bedros Efendi idi.” (*)
(*) 1906 kaydına Ziraat Odası da eklenmiştir. HVS 1324/1906 s.512; 1325/1907 s.564 31 Mayıs 1910 tarihinde yayınlanan "Ticaret ve Sanayi Odaları Nizamnamesi" ile ziraat odası bünye dışı bırakılmış, ticaret ve sanayi odaları yalnız ticaret ve sanayi mensuplarının örgütü durumuna getirilmiştir.
Örgütsel açıdan en önemli gelişme 22 Nisan 1925 tarih ve 655 sayılı Ticaret ve Sanayi Odaları Yasası ile sağlanmıştır. 655 sayılı yasa ve bu yasaya istinaden yürürlüğe konulan tüzük, odaların kuruluş ve işleyişlerini belirli ilkelere bağlamıştır. Yasanın getirdiği diğer önemli yenilik, odaların tüzel kişiliğe sahip mesleki kuruluşlar olduğunun kabul edilmesidir. Yasa, ticaret ve sanayi ile uğraşanların odalara girmesini zorunlu tutmuştur. Yasanın bir diğer önemli yanı da odaların çalışma alanlarını yerel olmaktan çıkartıp yöresel duruma getirmesidir. İşgal yıllarında, Yahya Sezai Bey ile kayınbiraderi Nuri Efendi “Albayrak Ticarethanesi” adı altında manifatura ticareti yapıyorlardı. Nuri Efendi bu işi Bezzaz Hacı Ali Efendi’nin oğlu Hacı Hafız Sami Efendi’nin yanında yıllarca çalışarak öğrenmişti. Yahya Sezai Bey de çocukluğunda onların yanında çalışmıştı. Bandırma, düşman işgalinden kurtulup özgürlüğüne kavuşunca Yahya Sezai Bey’e İstiklal Madalyası verildi. İzmir İktisat Kongresine Balıkesir Vilayeti delegesi olarak katıldı. Arkadaşları ile birlikte 1926 yılında Bandırma Ticaret Odası’nı yeniden kurdu ve başkanı seçildi. 1926 yılından 1930 yılına kadar görevine devam etti.
1930 yılında göreve Hayrettin Karaca’nın babası Halil Karaca seçildi. 1933 yılına kadar başkanlığı yürüttü.
1933-1935 yıllarında Süleyman Şeker Bandırma Ticaret Odası başkanlığı yaptı. 1935- 1936 dönemi için yapılan seçimlerde de dedem Abbas (Öner) Bey; Bandırma Belediyesi Meclis Başkanı ve Bandırma Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı seçilerek görevi Süleyman Bey’den devir aldı.
18 Eylül 1940 Çarşamba günü Türkiye’nin 23’üncü borsası olan “Bandırma Ticaret Borsası”nın resmi açılışı kiraladığı küçük bir mekanda faaliyetine başladı. O günden sonra Bandırma hudutları dahilinde borsaya tabi mahsullerin borsa haricinde satılması yasaklandı. Ticaret Borsası 12 yıl bu mekanda çalıştı.
1940 yılında Bandırma’da Ticaret ve Zahire Borsası kuruldu. Bandırma Zahire Borsası, Bandırma Ticaret ve Sanayi Odası’na bağlı olacaktır. Burada her nevi hububat, bakliyat ve diğer toprak mahsulleri, hayvan mahsulleri ve Ticaret Vekaletince tayin edilecek maddelerin borsanın muamele hududu dahilinde vadeli ve vadesiz olarak alınıp satılması mecburi tutulmaktadır.
Yalnız müstehlike yapılan satışlarla Ticaret Vekaleti’nce tesbit edilecek miktarları tecavüz etmeyecek alım ve satım muameleleri bu mecburiyete tabi değildir. Borsada aza olabilmek için Bandırma Sanayi ve Ticaret Odası’na kayıtlı olmak şarttır. (*)
(*) Vatan gazetesi, 4 Eylül 1940 sh.2
