Bugün saat 10:02 de Marmara Denizi' nin İzmit Körfezi çıkışında, Doğu Marmara Fayı üzerinde, yerkabuğunun 18.7 km derinliğinde 1.7 büyüklüğünde, minik bir deprem meydana geldi.
Eee, ne olacak Marmara Denizi' nde 1.7 büyüklüğünde bir deprem olduysa? Bu sıradan bir deprem. Böyle depremler burada her zaman oluyor mu diyeceğiz?
Bence dememeliyiz. Beklenen İstanbul Depremi hakkında ipucu verebilecek her veriyi hiç üşenmeden dikkatlice incelemeli değerlendirmeliyiz...
Bakmasını bilen, baktığında bir şeyler görebilen, bir şey görünce gördüğünü değerlendirip yorumlayabilen dikkatli gözler için minicik bir deprem bile kitaplar, ansiklopediler dolusu önemli yeni bilgiler, ayrıntılar sunar. Yepyeni ufuklar açabilir.
İlk bakışta sıradan minik bir deprem gibi görünüyor...
Ama kazın ayağı öyle değil. Bu deprem bence çok önemli bilgiler taşıyan anlamlı bir deprem. Bu depremin önemi odak merkezinin derinliğinde gizli.
Demek ki 100 km uzunluğundaki Doğu Marmara Fayı' nın fay düzleminin derinliği en az 20 km filan olmalı.
Bu minik depremin verdiği önemli bilgi bu Depremin odak derinliğinin d=18.7 km olması bunu gösteriyor. Fay düzleminin derinliği 20 km belki de daha faza. Aynı fay üzerinde bundan sonra daha derin bir deprem meydana gelirse bunu ancak o zaman kesin olarak öğrenebiliriz.
Artık kesin olarak ortaya çıktı ki beklenen olası depremde en az 100 x 20 =2000 kilometrekarelik bir fay düzlemi yırtılacak.
Daha önce fayın bu kadar derine indiği tam olarak bilinemiyordu.
2002 yılında Marmara Denizi' nde yapılan yerli-yabancı deniz araştırmalarında alınan sismik kesitler en fazla 10 km derinliğe kadar inebiliyordu. 10 km den daha derinlerde fayın devam edip etmediğini kesin olarak görülemiyor ve ölçülemiyordu.
Yani fay düzleminin 20 km derinliğe kadar indiği kesin olarak belgelenememişti.
Bugün meydana gelen deprem, bize fay düzleminin derinliğinin en az d=18.7 km ye kadar indiğini ispatlamış oldu. Artık daha sağlam ve daha kesin bir kanıta dayalı yeni bir hesaplama yapılabilir.
Bu hem iyi hem de kötü bir haber.
İyi tarafı, olası depremde kırılacak fayın yüzey alanı tahmin edilenden daha büyük olduğu için depremin enerji biriktirme sürecinin artmış olması. Yani depremin oluş tarihinin uzaması.
Kötü haber ise kırılacak fay düzlemi yüzeyinin korkunç boyutlara ulaşması (artması) yüzünden oluşacak depremin magnitidünün daha da büyümesi.
Hesaplama şöyle:
Doğu Marmara Fayı (B segmenti) üzerindeki son depremin tarihi: 1509
Aradan geçen zaman: 2021-1509=512 yıl
Doğu Marmara Fayı' nın yıllık kayma hızı =16 mm
Fayın üzerinde biriken atım miktarı : 512 x 16 = 8,92 metre
Bu rakam korkunç bir atım miktarına karşılık geliyor.
Bu hesap söyle devam ediyor. Bu atım miktarı doğru olarak hesaplandıktan sonra o bölgedeki yerkabuğundaki kayaçların ortalama yoğunluğu alınıyor. Depremde kayacak kütlenin üç boyutlu ağırlığı hesaplanıyor. Daha sonra bu ağırlıktaki kütleyi 8 metre 92 cm öteleyecek enerji miktarına geçilyor. Enerji miktarından da depremin büyüklüğü hesaplanıyor.
Bu atımın oluşturacağı depremin magnitüd olarak karşılığını buraya yazmaya çekiniyor insan.
Bir karşılaştırma yapabilmek için şu kadarını söyleyebilirim:
17 Ağustos 1999 Kocaeli Depremi' nde fayın kırılmasına neden olan atım sadece 5 metreydi.
Olası depremin büyüklüğünü varın siz hesaplayın artık.
İyi ki bu deprem oldu. Eğer bu 1.7 lik deprem olmasaydı fay düzleminin 20 km derine kadar indiğini hiç bir zaman öğrenemeyecektik.
Fay düzleminin uzunluğu daha önce de belliydi. Ama derinliği tam olarak belli olmayınca yapılacak hesaplamanın sonucu yanlış olacaktı. Sonuçta depremin büyüklüğü yanlış hesaplanacaktı.
Bu deprem bize güncel teknoloji ile ulaşamadığımız derinliklerden önemli bilgi gönderdi.
Kırılmaya aday fay zaten doğrusal (lineer) bir fay değil büklümlü, kendine özgü biçemi olan, fay düzlemi dik olmayıp açılı olan bir fay. Yani fayımız kırılmaya karşı son derece mukavemetli bir fay. O yüzden de deprem tekrarlama peryodu çok uzun zaten. Ortalama 500 yılda bir kırılıyor. Şimdi artık yeni bir bilgi girişi oldu. Fay düzleminin 20 km ye kadar indiğini de öğrenmiş olduk.
Son söz: Bu fay çok zor kırılacak ama kırıldığında çok büyük bir deprem üretecek.
