Aldım Cemal Süreya’dan: “ŞELALEYE DÜŞMÜŞTÜR ZEYTİNİN DALI, CELALİYİM, CELALİSİN, CELALİ…”
Osmanlı Devleti tarihinde “Celali isyanları” vardır, uzun süren halk ayaklanması. Kimdir bu Celaliler, neden ayaklanmış halk, Osmanlı Devleti’ne karşı?
X X X
16. ve 17. yüzyıllarda, Ortadoğu ve doğu Anadolu’da Yavuz Sultan Selim zamanında başlayan ve 4. Mehmet dönemine kadar süren bu halk ayaklanmalarının nedeni de, Osmanlı devlet yönetiminin ekonomik, sosyal, politik ve askersel baskılarına karşı yoksullaşan ve acı çeken Anadolu halkının başkaldırısı.
X X X
1519 yılında, Bozok’lu Şeyh Celal, Osmanlı yönetiminin bu baskı ve zulmüne dönüşen ekonomik istemlerine isyan eder. Celali, Celal taraftarı demektir. Vergi ödemeyen, toprakları elinden alınan, işsiz ve aşsız kalan köylülerle beraber iş bulamayan medrese öğrencileri, Yavuz Sultan Selim’in, ulemaların sunni dayatmasına karşı direnen Şii/Alevi Türkmenlerin, nihayetinde asker sınıfından sekbanlar ve leventler de ayaklanmaya katılınca Celali isyanı tüm Anadolu’ya yayılıyor. Şeyh Karayazıcı, Baba Zünnün, Kalender Çelebi gibi önderleriyle bu isyan yıllarca sürdü.
X X X
Ayaklanmalar sonucunda Osmanlı toprak düzeni bozuldu, tımar sistemi çöktü, Anadolu “İpek Yolu” ticareti yok oldu, kervansaraylar ve tüccarlar sınıfı kayboldu. Osmanlı Devleti gerileme dönemine girdi.
Binlerce Anadolu insanı, başta Bulgaristan olmak üzere, Balkanlara zorunlu göçe tabi tutuldu.
Celali isyanları, 1610 yılında Kuyucu Murat tarafından bastırıldı. 65.000 Anadolu insanının kuyulara atılarak öldürüldüğü tarihe düşüldü.
X X X
Anadolu insanının tarihte yaşanan bir dramıdır, korkunç acısıdır.
Yazdım, biline!
