Hedef 2023’e ne oldu!
TheEconomist dergisi 2025 yılı en büyük 25 Ekonomi sıralamasını açıkladı. 2014 yılında 18. sırada olan Türkiye 2025’te bırakın ilk 10’a girmeyi, ilk 20 ekonomi arasına bile zor giriyor. Son 10 yılda üç basamak birden kaybederek 20. sıraya düşüyor.
Özgürlük yarışında neredeyiz?
Türkiye’nin karnesi bu alanda da zayıf. Bilgiye ulaşma özgürlüğünde 180 ülke arasında 154. sıradayız! Türkiye’de hem bilgiye ulaşmak pahalı hem de bilgiye ulaşmanın ve bilgiyi paylaşmanın önünde ciddi siyasal engeller var.
Adalet yarışında neredeyiz?
Yabancı sermaye hukukun işlemediği ülkelere ya gitmiyor ya da gidince uzun vadeli yatırım yapmıyor. Bu alanda da maalesef karnemiz zayıflarla dolu. 2015 Hukukun Üstünlüğü Endeksi verilerine göre Türkiye 99 ülke arasında 80. sırada!
Dayanışma yarışında neredeyiz?
Özgürlük, adalet ve dayanışmanın giderek daha fazla değer kazandığı yeni ekonomik rekabet ortamında Türkiye bu alanların hiç birinde ilk 40 ülke arasında değil. En son yayınlanan PİSA verilerinde hiçbir alanda ilk 40 ülke arasında değiliz. Yaratıcılık ve problem çözme becerisinde, ileri seviyede yaratıcılığa sahip gençlerimizin oranı yalnızca yüzde 2,2 iken OECD ortalaması yüzde 11,4. Güney kore’de ise bu oran yüzde 28!
Dayanışma kültürünün bir diğer yönü ise fikir sahibi olanlara ne özel sektörde ne de devlet mekanizmalarında yer verilmemesidir. Bu da bizim bu alanda karnemizin kırıklarla dolu olduğunu göstermektedir.
Hedef ilk 10’a girmekti!
Türkiye, 2013 yılında dünyanın 17. büyük ekonomisiydi. Bir yıl sonraki veriler ise artık dünyanın 19. Ekonomisi olduğumuzu gösteriyordu. Buraya nasıl geldik?
İlk 10 ekonomi hedefiyle çıktığımız 21. Yüzyıl yolculuğunda hızla batıyoruz. 2023 vizyonu bu yolculuğun aşamalarından biriydi. Önce ilk 15, sonra ilk 10 ekonomi arasına gireceğiz diye çıktığımız bu yolda nasıl oldu da 19. sıraya düştük? Hedefimizden bizi hızla uzaklaştıran neydi?
Eğitim’de neredeyiz?
Türkiye OECD’nin yaptığı araştırmalarda eğitim sisteminde ilk 40 arasında yok. Var olan eğitim sistemi çocuklarımıza 21. yüzyıl becerilerini kazandırmıyor.
2023 hedefine ulaşmak için yapısal reform şarttır. Hedef tarihi geçmiş olsa da bu hedefi yakalayamamış olsak da hiç bir şey için geç değildir. Siyasi çevreler de, iş dünyası da işçi konfederasyonları da STK’lar da aynı nokta da buluşuyor: yapısal reform şart! Akademisyenler de, aydınlar da aynı şeyi söylüyor: yapısal reform şart!
Bu böyle gitmez yapısal reform şart!
Yapısal reform dediğimiz şey üç sacayağına dayanıyor: Hukuk, eğitim ve özgürlükler: Hukuksal güvence olmadan, yani bireylerin ve şirketlerin adil bir rekabet ortamında yarıştığı bir sistem kurulmadan 21. yüzyıl ekonomisinde yarışmak mümkün değil. 21. yüzyıl ekonomisinde bilgiye ulaşma özgürlüğünün tesis edilmesi şart. Hukuk, temel özgürlükler ve eğitim alanlarında yapısal reform yapmadan ilk 10 ekonomiye girmek hayal oldu. Hayal olmaya da devam ediyor.
Türkiye siyaseti politik kamplaşmaları bir tarafa bırakıp yapısal reformlardan yana tavır almalı. Kendimiz için değil, çocuklarımızın geleceği için, günlük politik kamplaşmaların ötesine geçmek zorundayız. Yoksa yeni ekonomi sahnesinde bırakın ilk 10’a girmeyi ilk 20 bile hayal olacak.
Bu siyasi anlayışla işimiz çok zor. Bu siyasi anlayış için de yapısal reform şart!
Eğitimci Yazar
Soner Atabek
