Plaka tektoniği kuramına göre Karlıova’ da kesişen Kuzey Anadolu Fay zonu ( KAFz ) ile Doğu Anadolu Fay zonu ’nın ( DAFz ) arasında kalarak sıkışarak bir blok olarak batıya doğru devinmeye zorlanan Anadolu mini plakasının batı kısımları Ege Denizi’ ne yaklaştığında güney-batıya doğru çark eder ve dönerken de tıpkı bilekten sıkılmış bir elin parmakları gibi parçalara ayrılırak gerilme rejimine girer. Ege Bölgesi` ndeki graben yapılar bu rejimin eseridir. Marmara bloğu, sonuçta bir blok olarak komple güney-batıya doğru kayma eğilimindedir. Kayma işlevi ancak fay hatları kullanılarak yapılabilir. Fakat KAF’ ın Marmara Bölgesi` den geçen kolların arasında kalan kısım bu kayma işlemini doğrudan yapmayı beceremeyip önce güneyden-alttan, daha sonra ise kuzeyden-üstten ötelenmeye çalışır. Burada alt demekten kastım Kuzey Anadolu Fayı’ nın orta ve güney kolları, üstteki ise Kuzey Anadolu Fayı’ nın kuzey koludur. Bu yüzden olaya Marmara özelinde bakarsak : kuzey koldaki depremler doğudan batıya doğru, güney koldaki depremlerin ise batıdan doğuya doğru göç ettiğini görürüz.
Faylarla sınırlandırılmış olan Marmara bloğu, tam olarak paralelkenar şeklinde olmayıp, bu parçalanmada etkili olan kuvvetlerin etkisi ile deltoid biçimindedir. Bu blok kendi içinde de yekpare (tek bir parça halinde ) olmayıp parçalıdır.
Kuzey Anadolu Fayı batıya doğru devam ederken Bolu` dan sonra Mudurnu Vadisinden başlayarak saçaklanarak kollara ayrılıır. Kuzey Anadolu Fayı’ nın kollara ayrılan kısmının görünümü saç örgüsünü andırır. Kollar arasında kalan kısımlarda bazı "tektonik yongalar" ( tectonic flakes) oluşmuştur. ( Düzce-Hendek yongası, Gölyaka yongası, Armutlu Yongası, Yalova yongası..) Bu yongaların ilk oluştukları günden günümüze kadar saat dönme yönünün tersine 100° lik bir açıdan daha fazla döndükleri tespit edilmiştir.
Bu yongaların kuzey ve güney sınırlarından Kuzey Anadolu Fayı` nın kolları geçmektedir. Anadolu mini plakasının batıya kayma ihtiyacı bu sınır fayları tarafından doğrultu atımlı bir seri depremler ve depremsiz kaymalar ( aseismic creep) ile karşılanmaktadır.
Dünya’ daki tüm diğer benzerlerinin tam tersine bir davranış sergileyen Kuzey Anadolu Fay hattı genelde 7 magnitüdden den büyük depremler üreterek çalışır, fay hattı üzerindeki dış odak merkezleri aşağı yukarı bellidir, büyük magnitüdlü depremlerin tekrarlama peryodları ve depremlerin meydana gelme sııralamaları ( deprem göçü) büyük ölçüde bir düzenlilik arz eder. Kuzey Anadolu Fayı` nın Marmara Bölgesi içinde kalan kısmında kuzey kol üzerindeki faylarda doğudan batıya doğru, güney kol üzerindeki faylarda ise batıdan doğuya doğru deprem göçü olduğu saptanmıştır.
17 Ağustos 1999 Kocaeli Depremi` nin ardından bir sonraki 7 den büyük depreme hazırlık yapan fay hatları kuzeyden kaydığı için ( yeni duruma uyum sağlayabilmek için..) güneyde kayma düzeltmesi yapmaya çalışıyor. Güney Marmara’ deki faylar güney-batıya kayma işlevini göreceli olarak daha düşük magnitüdlü depremler ve depremsiz kayma ( aseismic creep..) ile gerçekleştirirler.
Güney Marmara’ da bazen belirli bir bölgede deprem fırtınası başlamakta fakat bir süre sonra ana şoksuz sönümlenmektedir. Bu depremlerin oluş sebepleri yorumlanırken fay hatlarından ziyade bu yongaların göz önünde bulundurulması yer bilimcilere yeni ufuklar açabilir.
En son 17 Ağustos 1999 Kocaeli Depremi’ nde çalışan Kuzey Anadolu Fayının “Gölcük Segmenti” kendi batısında kalan fay hatlarının tümüne 45 saniyede büük miktarda ilave bir gerilim ( stres) aktarmıştır. Zaten yüzlerce yıldır stres altında kalmış olan fay hatlarının bu müthiş strese daha ne kadar dayanabilecekleri konunun can alıcı sorusudur. Eninde sonunda bu fay hatlarından biri çalışmak zorunda kalacaktır.
Bütün problem hangisi fay hattının ne büyüklükte ve ne zaman çalışarak deprem üreteceğinin çözümündedir. Bunun için Kuzey Anadolu Fayı` nın kollarının bugüne kadar vermiş olduğu bazı ipuçları çok iyi analiz edilmeli ve değerlendirilmelidir.
17 Ağustos 1999 Koceli Depremi’ nin ardından özellikle 2003 ve 2006 yıllarında Kuzey Anadolu Fayı’ nın kolları üzerinde bazı depremler meydana geldi. Güney kol üzerinde 5 magnitüdden büyük deprem olmadı. Orta kol üzerinde ise magnitüdü 5 ten büyük depremler meydana geldi. 1999 yılında gerilim sıfırlaması oluşan kuzey sınırın, bu kadar kısa aralıkla tekrar çalışmasının beklenmez. 17 Ağustos 1999 Koceli Depremi’ nde meydana gelen yer değiştirmenin ( atımın ) oluşturduğu asimetrik gerilimin güney sınırda sıfırlanması gerekmektedir.
Kuzey Marmara - güney Marmara deprem savaşları yeniden alevlenebilir. Asıl tehlike güneyde diyen yerbilimciler haklı çıkabilirler.
Kuzey kolda meydana gelmesi beklenen olası İstanbul Depremi’ nden önce araya bir adet 7’ den büyük magnitüdlü Güney Marmara Depremi girebilir.
