İrfan AYDINOĞLU -SİSMİK KALEM
Tarih: 07.12.2012 18:56
SANTORİNİ YANARDAĞI PATLAMA HAZIRLIĞINDA MI?
.......Ekonomik kriz altında iflas etmemek için mücadele veren
Yunanistan` ın en büyük gelir kaynağı turizm gelirleridir. Yılda 50.000
den fazla turistin akın ettiği Santorini ( diğer adı ile Thera ) Adası 2011yılında uçurum kenarındaki enfes kayalıkları ve nefesleri kesengünbatımı manzarası yüzünden BBC tarafından en iyi turistik beldeolarak seçilmişti. Santorini Adası Yunan ekonomisi için son dereceönemlidir. Herhangi bir anda Santorini` yi ziyaret etmeye gittiğinizdelimanda tıpkı sizin gibi adayı ziyaret için gelmiş en az 3-5 adetturist teknesini görebilirsiniz.Santorini Adası olağanüstü manzaralıl olduğu kadar aynı zamanda çoktehlikeli bir yer olup 3600 yıl önce yeryüzünde son 10 bin yılın enbüyük patlamasına sahne olan Santorini Yanardağı, Akdeniz` de hükümsürmekte olan Minos uygarlığının da sonunu getirmiş ve hatta kayıpkıta Atlantis efsanesi ile ilişkilendirilmişti. Patlama, Mısır` dakiNil nehrine kadar ulaşan 12 metrelik dev tsunami dalgalarına yolaçmış, volkan konisini havaya uçurmuş ve Santorini Adası` nın büyükbir kısmı çökerek suların altında kalmıştı. Santorini yanarden sonpatlamasını 1950 yılında yapmıştı.Santorini volkanının altındaki ergimiş magma miktarının Ocak 2011` demeydana gelen 3 depremden sonra hızla arttığını saptayan bilimadamları, Nisan 2012` den sonra bu artışın biraz yavaşlamayabaşladığını söylüyorlar.
Hassas uydu görüntüleri ( İnSAR ) ile yanardağın kraterineyerleştirilen Küresel Yer Belirleme Sistemini (GPS ) kullanan bilimadamları, yanardağın altındaki magmanın genişlemesinin toplamdaSantorini Adası` nın deniz seviyesinden 14 santimetre yükselmesine yolaçtığını da keşfetti.Yani Santorini adası tıpkı pişmekte olan bir kekgibi kabarıyor.Yeryüzündeki bilinen volkanlar içinde Santorini kalderası (*) çokbüyük olan az sayıdaki yanardağdan bir tanesidir. Bu nedenle bilimadamlarının bugüne kadar yanıtlayamadığı bir çok soru vardır. 70 yılkadar süren uyku döneminden sonra 2011 Ocak ayında yanardağda yenihareketlenmeler ve bazı deformasyonlar meydana gelmeye başladı.Kalderaya yerleştirilen Küresel Konumlama Sistemleri (GPS) kuzeyde,volkanın tepesindeki kalderada 5-9 cm. dışa doğru genişleme tespitetti. Şimdilik volkanın altındaki mağma odasının içindeki ergimiş lavmiktarının boyutları antik patlama sınırlarına ulaşmış değildir. Fakatküçük çaplı da olsa bir patlama oluşturma potansiyeli mevcuttur. Böyleolası küçük bir patlamada bile gemi trafiği durabilir, limanlar hasargörebilir, yakın adalarda küçük ölçekli tsunamiler meydana gelebilir.Önce 13 Aralık 2011` de Santorini` nin 8 km. kuzey-doğusundaki pekbilinmeyen Kolumbus denizaltı volkanında 3,2 büyüklüğünde bir depremmeydana geldi.Daha sonra Santorini` nin yakınlarında depremfırtınaları kaydedilmeye başladı. Santori` nin kalderasında yeryüzününderinlerinden gelen gaz çıkışları gözlendi. Yöre halkı ve sık sıkSantorini` ye gelen turist rehberleri bu değişimi hemen fark ettiler.Ocak 2011` de Santorini sakinlerinin hissetmeyeceği büyüklükte 1-2magnitüdlü depremler meydana gelmeye başladı. 2011 yılının Nisanayında depremler hissedilir büyüklüklere M>3 magnitüdlere ulaşıpsayıları da artmaya başladı.Volkanı araştıran bilim adamları 4 km. derinlikteki magma odasındabiriken ergimiş kayaç miktarının Ocak 2011 ile Nisan 2011 tarihleriarasında 10-20 milyon metreküp kadar arttığını hesaplamış durumdalar.Bu büyüme normalde 10-20 yıllık bir artışa eşdeğerdir.Santorini Yanardağının altında biriken 10-20 milyon metreküplükergimiş kayaç hacminin volkan kaldearasında sebep olduğu kabarmanınoluşturduğu yüzey deformasyonu yapılan Satellite Radar Interferometry(InSAR) ve Global Positioning System (GPS) ölçümlerine göre dahaönceki patlamalara sebep olmuş normal dome ( kubbe ) oluşumunun %10-%50` sine ulaştığı tespit edilmiştir.
Orjinal Köşe Yazısına Git
— KÖŞE YAZISI SONU —